|
| |
Burzliwe dzieje państwowości Śląska
Śląsk, pomimo okresów różnej formy autonomii, nigdy nie stanowił państwa we współczesnym rozumieniu. Kiedy tworzyły się w Europie pierwsze republiki Śląsk nie miał znaczenia politycznego na tyle, by utworzyć samodzielny byt.
Od XVIII wieku Śląsk odgrywał przede wszystkim rolę coraz silniej rozwijającego się regionu przemysłowego, który chciało mieć w swoich granicach każde okoliczne mocarstwo. W najdalszej historii Śląsk był obszarem pod panowaniem kolejnych rodów, czy to w czasach plemion celtyckich, germańskich i słowiańskich, czy w czasach ksiąstw samodzielnych lub podległych któremuś królestwu. Książęta śląscy prowadzili wiele wojen, chcąc zapewnić sobie władzę nie tylko w Śląsku, ale też w celu podporządkowania sobie ziem przyległych. Śląsk był jednak najczęściej terenem podbitym i przynależnym któremuś królestwu, najpierw Państwa Wielkomorawskiego, Czechom, Polski, dynastii Habsburgów, Prus, zjednoczonych Niemiec i ostatecznie Polski (poza ziemią opawską i zaolziańską pozostałą w Czechach). Poszczególne księstwa ślaskie, pomimo różnej przynalezności państwowej posiadały zawsze swój zakres autonomii, który został utracony po przejęciu Śląska przez Prusy. Po powrocie części Górnego Śląska do Polski, utworzone Województwo Śląskie posiadało do II wojny światowej autonomię gospodarczą.
Od 1945 roku polski Śląsk jest integralną częścią państwa polskiego. Ziemia opawska i zaolziańska jest natomiast integralną częścią Republiki Czeskiej. W przeciwieństwie jednak do Polski czeski Śląsk jest bardziej państwowotwórczo doceniony - śląski orzeł jest częścią składową herbu republiki, a Ślązacy są uznawani za naród na równi z Czechami. Śląska narodowość jest również żywym tematem w Polsce na skutek utrudnień ze strony państwa polskiego jakie spotykają część śląskich środowisk starających się o ustawowe uznanie narodowosci śląskiej. Problem narodowości Ślązaków istnieje odkad przynależność narodowościowa stała się istotnym, czy wręcz decydującym elementem przynależności państwowej, czyli od niespełna wieku. Wcześniej narodowość rządzących i poddanych nie zawsze się pokrywała, a europejskie państwa zamieszkiwała mozaika wielu narodów. Czymś naturalnym było np. masowe używanie języka niemieckiego w polskich miastach średniowiecza lub polscy nauczyciele i burmistrzowie wielu pruskich miast w późniejszym okresie.
Od XIX w., a szczególnie w XX w. państwa nabierały charakteru narodowego. Każde z państw, w skład których znalazły się ziemie śląskie po I Wojnie Światowej, czyli Niemcy, Czechy i Polska, chciały Ślązaków zunifikowac z narodową większością. Żadnemu z państw zamiar ten nie udał się, w związku z czym państwa te zaczęły na powrót promować śląską kulturę, jednocześnie naginając ją pod swój charakter: niemiecki, czeski lub polski. W dzisiejszej Unii Europejskiej, która budowana jest jako wspólnota nie tyle państw narodowych, co wspólnota narodów i regionów, odrębność śląskiej kultury zyskuje nowego blasku i znaczenia. Państwo polskie zdaje się doceniać, z wielkimi jednak oporami, istnienie na swoim terytorium dużej i niezwykle barwnej kultury Śląska.
|
| |
|
| |
|
